ام اس و رژیم غذایی

ام اس یک بیماری مزمن التهابی است که مغز و نخاع را درگیر می کند.ممکن است سیستم ایمنی بدن به میلین ( چربی که در اطراف سلول های عصبی می باشد ) حمله کند.میلین دور بافت های عصبی ( اکسون ) قرار گرفته و پوشش عایقی را برای عصب ها تأمین می کند. در بیماری ام اس این میلین صدمه می بیند و یا از بین می رود ( زوال میلین ).
“زوال میلین” ( صدمه به غلاف میلین ) باعث می شود که انتقال پیام های عصبی به مغز ضعیف شده و یا اصلاً منتقل نشوند. این امر ممکن است منجر به مشکلاتی در زمینه عملکرد اعضاء و حرکات آن ها شود.در جاهایی که میلین از دست برود، به جای آن بافت اسکار و سخت ایجاد می شود که به آن پلاک یا اسکلروز می گویند و به دلیل اینکه تعداد این پلاک ها معمولاً از دو تا بیشتر است به آن پلاک های چندگانه یا ام اس ( مالتیپل اسکلروزیس ) می گویند.ا مروزه شواهد علمی بسیاری وجود دارد که اهمییت و نقش تغذیه را در حفظ سلامت بیماران MS ثابت کرده. افراد با عادات غذایی درست با استفاده  از برنامه تغذیه صحیح به تدریج و در چند مرحله به طور چشمگیری بهبود می یابند.

برای درک اینکه چگونه تغذیه نقش اساسی در MS ایفا می کند ضروری است که فرآیند اولیه بیماری را درک کنیم.بیشتر موارد MSمربوط به سیستم خود ایمنی (Autoimmune System)است به این معنی که سیستم ایمنی فرد به بدن حمله می شود.در بیماری MS گلبولهای سفیدسیستم ایمنی به بافت پوشش دهنده اطراف سلول های عصبی در سیستم عصبی مرکزی میلین حمله کرده و موجب تخریب آنها می شود ادامه نابودی میلین باعث معلولیتهای گوناگونی می گردد.تحقیقات گسترده نشان می دهد که 3 عامل باعث حمله سیستم ایمنی به میلین ها و تخریب آنها می گردد:
1- استعداد ژنتیکی (Genetic Susceptibility)
به نظر می رسد که حدود 5% از افراد اروپای شمالی حامل ژنهایی هستند که آنها را نسبت به بیماری MS آسیب پذیر می سازد و دیگر افراد از آسیب پذیری کمتر بر خوردارند.
2- عوامل فعال کننده سیستم ایمنی (Immune activators)
ورودپروتئین خارجی به بدن باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن می شود.بیماری های خود ایمنی عمدتا توسط پروتئینهای بیگانه که ساختار مولکولی آن ها شبیه به پروتئین های درون بدن است ایجاد می شود.زمانی که سلولهای ایمنی چنین پروتئین های بیگانه ای فعال شوند به طور اشتباهی سلولهای مشابه خودی نیر حمله می کنند در بیماری MS پروتئین های بیگانه از پروتئین های میلین در سیستم عصبی مرکزی تقلید کرده باعث حمله بدن به پروتئین های خودی می شوند.
3-بازدارندگان ایمنی (Immune Suppessants)
به نظر می رسد فعالیت علیه یک یا چند پرو تئین خودی توسط سیستم ایمنی در بسیاری از افراد به دنبال یک بیماری عفونی آغاز می شود به همین دلیل است که سیستم ایمنی قبل از آوردن هر گونه خسارت قابل توجهی به بدن واکنش های خود ایمنی را توسط گسترش سیستم مانع و جلوگیری (System of shuting down) ایجاد می نماید.
افراد مبتلا به MS به دلیل نقص های متعدد دفاعی بدن دارای یک مکانیزم ناقص بازدارنده ایمنی هستند که باعث می شود واکنش های خود ایمنی در آن ها از کنترل خارج و به سیستم عصبی مرکز آن ها خسارت وارد آورد.
عوامل تغذیه اینقش عمده ای در بیماری MS به عهده دارند هم از نظر ایجاد نقص در سیستم ایجاد مانع و هم از نظر تجمع پروتئین های بیگانه که باعث فعال سازی سیستم ایمنی علیه سیستم مرکزی می شوند.
بنابر این کلید استفاده از تغذیه برای افراد MS به این قرار است:

مصرف چربی ها
به خاطر تشکیل ترکیبات سمی و مضر برای بافت دستگاه عصبی مرکزی و اثر مصرف چربی های ضروری که نقش مهمی در ترمیم و نگهداری سلول های عصبی دارند، مصرف این گروه غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است ، مخصوصاً با توجه به عملکرد چربی ها در بروز بیماری های قلبی- عروقی و افزایش وزن، مقدار چربی دریافتی و نوع آن باید مشخص شود.
به همبن دلیل چربی های گیاهی غیراشباع باید به جای چربی های حیوانی اشباع جایگزین شوند. انواع چربی های گیاهی مثل روغن آفتابگردان ، روغن کانولا ، روغن ذرت و … .
مواد غذایی مضر برای بیماران MS :
1- غذاهای چرب خصوصا گوشت های چرب و تمام چربی های حیوانی
2- فرآورده های لبنی پرچرب
3- سس های مایونز و تمامی سس های دارای چربی زیاد
4- غذاهای بسیار شیرین ، کیک ، بیسکوئیت ، شیرینی و آب نبات
5- غذاهای حساسیت زا مثل تخم مرغ ، شیر ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، بادمجان ، مخمر ، نان گندم ، شکر، برخی از میوه ها ( بسته به واکنش بیمار ) ، مواد غذایی با رنگ های افزودنی مثل نوشابه ها یا با مواد نگهدارنده مثل کنسروها ، ادویه ، تمام میوه ها و سبزی هایی که خوب شسته نشده اند یا با افزودن مواد شیمیایی رشد کرده اند که مواد باقیمانده روی آنها می تواند سمی و حساسیت زا باشد.
بیمار باید با دقت در برنامه غذایی روزانه ، غذاهای حساسیت زا را شناخته و آنها را حذف کند.
6- قهوه ، الکل ، کولا و چای

مواد غذایی مفید برای بیماران MS :
1- چربی های اُمگا-3 و اُمگا-6 . منبع غذایی اصلی اسیدهای چرب اُمگا-3  انواع ماهی بخصوص ماهی ساردین و سالمون است و سایر منابع غذایی آن روغن سویا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم کتان، سبزیجات برگ سبز و روغن کبد ماهی می باشد.
اسیدهای چرب اُمگا-6 نیز در روغن های غیر اشباع گیاهی مثل روغن ذرت ، روغن کانولا، روغن سویا ، روغن بادام زمینی و روغن آفتابگردان وجود دارد.
2- میوه ها و سبزی های تازه و تمیز ( سبزی های دارای برگ سبز پررنگ )
3- جوانه ها خصوصا جوانه یونجه که باید موقع شروع به جوانه زدن مصرف شود.
4- پودر جلبک آب های تازه که به صورت بسته بندی شده در برخی فروشگاه ها موجود است.
5- مایعات : آب تازه و تصفیه شده 2 لیتر ( 8 لیوان ) در روز، سایر چای های گیاهی به جای چای معمولی و آب میوه رقیق شده
اثرات برنامه غذایی مناسب
مواد غذایی علاوه بر رساندن انرژی اولیه به بدن، موجب حفظ عملکرد مناسب و تقویت دستگاه های مختلف بدن (دستگاه ایمنی، قلب و عروق، اعصاب و . . . ) می شوند که نتیجه آن احساس سلامتی و قرارگرفتن در وضعیت روحی و جسمی مطلوب است که در بیماری های مزمن اهمیت بیشتری پیدا کنند.
برنامه غذایی باید شامل مواد مغذی و مطلوبی باشد. پس باید قبل از خرید، فهرست کلیه احتیاجات سبد خرید خود را از نظر نوع و مقدار اقلام مورد نیاز تهیه کنید.
مصرف مناسب و کافی ویتامین های لازم مانند ویتامین های C و E و گروه B و املاح معدنی مثل منگنز، منیزیم ، مولیبدن، سلنیم و روی نیز در حفظ سلامتی بیماران ضروری می باشد و در عین حال مصرف زیاد و نابجای ویتامین هایی چون A و B6 می تواند خطرناک باشد.
با توجه به نقش مهم چربی ها در سوخت و ساز بدن و ایجاد انرژی لازم برای اعمال حیاتی و لزوم وجود آنها برای ساخت بافت های حیاتی بدن ، مصرف انواع چربی های مفید ، مخصوصاً چربی هایی که دارای ترکیبات اُمگا-3 و اُمگا-6 هستند و نقش محافظتی در بروز بیماری های قلبی و عروقی دارند ، برای بیماران توصیه می شود .

برای کنترل بیماری MSوکند کردن روند پیشرفت و متوقف نمودن بیماری،تغییرات تغذیه ای بسیار موثر هستند.بنابر این توصیه می گردد که در برنامه غذائی خود به موارد زیر توجه فرمایند:

1-مصرف روزانه 4000 واحد ویتامین D
2-مصرف هفته ای 3 بار گوشت ماهی و قرص های روغن بزرک
3-عدم استفاده از لبنیات،باقالی ها،ترشی و ادویه جات
4-.خودداری از مصرف گوشت قرمز وکاهش مصرف چربی های اشباع شده
5-مصرف روغن زیتون برای تأمین احتیاجات چربی بدن
6- استفاده از گوشت ماهی و مرغ (بدون پوست) به منظور تأمین احتیاجات چربی بدن
7-اجتناب از هر گونه مواد غذایی حساسیت زا که توسط آزمایش خون و یا عکس العمل بدن مشخص شده است.
8-مصرف سبزیجات و میوه های تازه فصل برای ارتقاء بخشیدن سلامتی و بهبود سیستم های مختلف بدن.این رژیم غذایی توأم با مصرف هر گونه داروی MSقابل اجرا می باشد