ورزش در بیماران دیابتی وابسته به انسولین

چرا ورزش مهم است؟

منافع ورزش بسیارند از جمله کاهش وزن، کاهش چربی بدن، کاهش چربی خون، بهبود وضعیت قلب و عروق و… همچنین ورزش به کنترل قند خون کمک می کند.ورزش منظم اعم از پیاده روی ،دو آرام، شنا، دوچرخه سواری یا حتی باغبانی باعث بهبود اثر انسولین می شود.

در طول ورزش چه اتفاقی در بدن رخ می دهد؟

در طول ورزش، ماهیچه به عنوان منبع انرژی از قند ذخیره ماهیچه  و بعد از آن از قند خون استفاده می کند. در یک ورزش شدید، سوخت قند در ماهیچه سریع تر از تولید آن در کبد می شود. در چنین شرایطی، در مورد افراد دیابتی که انسولین تزریق می کنند افت قند خون ممکن است اتفاق افتد.ورزش در این افراد نیازمند برنامه مشخصی است که از طریق مرکز دیابت، کارشناس تغذیه یا پزشک معالج می تواند در اختیار شما قرار گیرد.

در هر صورت، ورزش برای افراد دیابتی بسیار مفید است و نباید از آن غافل شد.

پایین افتادن قند خون (هیپو گلیسمی)

پایین افتادن قند خون معمولا در حین یا بلافاصله بعد از ورزش روی میدهد. به این دلیل، عاقلانه است که یکنفر (اعم از یک دوست یا یک عضو تیم ورزشی) به علائم و درمان افت قند خون آگاهی داشته باشد.علائم پایین افتادن قند خون از این قرارند:

• عصبی بودن
• دل درد و تهوع
• گرسنگی زیاد
• عرق سرد کردن
• کلافگی
• دوبینی
• خواب آلودگی
• احساس خستگی و کوفتگی
• لرزش بدن
• رنگ پریدگی
• سردرد
• سرگیجه
• بهم خوردن تعادل
• پاسخ های نابجا

بایستی به سرعت این علائم را بر طرف نمود ولی هیچ دلیلی برای کنار گذاشتن ورزش وجود ندارد.

درمان افت قند خون

در صورت بروز اولین علائم افت قند خون، به سرعت بایستی مواد قندی به یکی از صورت های زیر به فرد داده شود:

1. 2-3 حبه قند یا 2 قاشق مرباخوری شکر که در آب حل شده
2. نصف لیوان نوشابه
3. نصف لیوان آب میوه( مثل آب سیب یا آب پرتقال)

چگونه میتوان از افت قند خون در حین ورزش پیشگیری کرد؟

از کاهش قند خون با مصرف غذای بیشتر، تزریق انسولین کمتر یا ترکیبی از این دو راه می توان پیشگیری نمود.

در این زمینه بایستی به زمان حداکثر اثر انسولین شدت و مدت ورزش و آخرین وعده غذا یا میان وعده صرف شده توجه شود.

اگر قرار است غذای اضافی مصرف شود، حداقل قسمتی از آن باید قبل از ورزش باشد. اگر ورزش سنگین باشد یا بیشتر از یک ساعت طول بکشد، یک غذای اضافی هم باید در حین ورزش مصرف شود.از آنجایی که امکان دارد افت قند خون با تاخیر صورت بگیرد گاهی یک غذای اضافی بعد از ورزش هم توصیه میشود.این غذای اضافی باید شامل میوه یا یک ماده نشاسته ای مثل قسمتی از نان باشد.

جدول زیر در انتخاب غذا،متناسب با مدت و شدت ورزش به شما کمک می کند:

برای فعالیت سنگین:

مثل تنیس، شنا، اسکی:1-2 واحد میوه اضافی برای ورزش های زیر نیم ساعت مصرف شود.اگر ورزش بیش از نیم ساعت طول کشید، به ازائ هر نیم ساعت 1-2 واحد اضافه تر.

برای فعالیت های متوسط:

مثل تند راه رفتن، زمین شستن، جارو کشیدن، باغبانی، دوچرخه سواری: ا واحد میوه برای ورزش های زیر نیم ساعت، برای ورزش های بالای یک ساعت، 1 واحد مواد نشاسته ای اضافی.

برای فعالیت های سبک:

مثل پیاده روی و خریدی که بیش از حد معمول طول بکشید:در کل یک واحد مواد نشاسته ای اضافه شود.

انسولین در چه ناحیه ای باید تزریق شود؟

انسولین در عضوی که ورزش می کند سریع تر جذب می شود.بنابراین توصیه میشود انسولین در عضوی که با آن ورزش می کنید ، تزریق نشود.مثلا اگر میخواهید بدوید، بهتر است انسولین در ناحیه شکم تزریق شود.

چه مواقعی باید از انجام ورزش خودداری کرد؟

در یک ورزش مفید و سالم، میزان نیاز به انسولین به حداقل می رسد. اما اگر قند خون بیشتر از 300mg/dl  باشد و کتون در ادرار دیده شود ، ورزش به جای کاهش قند خون موجب افزایش آن خواهد شد و خطر کتواسیدوز را افزایش میدهد.

چگونه باید ورزش کرد؟

یک ورزش صحیح آن است که به آهستگی شروع شود، بعد از 5 دقیقه گرم کردن بدن ، شدت بگیرد که این شدت بستگی به توان افراد دارد و نهایتا به آرامی تمام شود. بهتر است یک زمان مشخص در روز را به انجام فعالیت ورزشی اختصاص دهید.